Sekcja zwłok dziecka

Dotąd jeden raz uczestniczyłam w sekcji zwłok dziecka zmarłego tuż po porodzie i nie było to doświadczenie obojętne dla mnie emocjonalnie. Może dlatego ten post był długo w „poczekalni blogowej” i nie mógł się doczekać swojej kolejki publikacji. Nie da się ukryć, że temat śmierci okołoporodowej i ustalenia jej przyczyn jest trudny, także dla mnie. 

Przy okazji: jeśli ze względów czasowych jest to możliwe, to w takiej czynności jak oględziny i otwarcie zwłok ma prawo udziału m.in. pokrzywdzony i jego pełnomocnik. W takim właśnie charakterze, czyli pełnomocnika rodziców zmarłego dziecka uczestniczyłam w sekcji, o której wspomniłam.

Śmierć dziecka

Ten artykuł musiał jednak w końcu ujrzeć światło dzienne, bo temat jest zbyt ważny. Kiedy dochodzi do zgonu dziecka przed porodem, a tym bardziej, kiedy nowonarodzone dziecko umiera tuż po porodzie, rodzice doświadczeni tą tragedią chcą przynajmniej poznać przyczyny. Wiedzieć dlaczego. Chcą wierzyć, że ukoi to ich ból.

Poza wszystkim ma to też ogromne znaczenie dla określenia ryzyka. Czy sytuacja może się powtórzyć przy kolejnych ciążach? Ustalenia przyczyn zgonu płodu i noworodka dokonuje się w badaniach patomorfologicznych.

Diagnostyka wykonywana pośmiertnie

Diagnostyka wykonywana pośmiertne obejmuje badania:

• sekcyjne płodu/noworodka (sekcja zwłok dziecka)
• badanie łożyska – warto wspomnieć, że jest to badanie wykonywane obowiązkowo w przypadku zgonu okołourodzeniowego.
  

  Sekcja zwłok dziecka

Cel badań pośmiertnych

Celem badań pośmiertnych jest:

• ustalenie przyczyny poronienia oraz czynników, które mogły mieć istotny na jego powstanie oraz określenie ryzyka nawrotu w następnych ciążach,
• określenie przyczyn obumarcia płodu,
• potwierdzenie i/lub podejrzenie występowania wady genetycznej u płodu,
• ustalenie przyczyny zgonu okołoporodowego,
• w przypadku zgonu śródporodowego – ocena stopnia traumatyzacji płodu/noworodka.

Jakiej wiedzy dostarcza autopsją noworodka?

Co mogą wykryć patomorfolodzy w trakcie autopsji noworodka? Mogą m.in. stwierdzić:

• zmiany związane z występowaniem nadciśnienia tętniczego przewlekłego i/lub ciążowego u matki, cukrzycy u matki i zmiany związane z występowaniem innych chorób matczynych (w tym zespół HELLP),
• zaburzenia/niedobory rozwoju noworodka, tj. SGA (ang. small for gestational age) lub FGR (ang. fetal growth retardation),
• choroby popłodu (łożyska, błon płodowych i pępowiny),
• zakażenia (zlokalizowane lub uogólnione) nabyte w trakcie życia wewnątrzmacicznego lub nabyte po urodzeniu (np. w trakcie leczenia).

Czy za zgon dziecka odpowiada niedotlenienie wewnątrzmaciczne?

Wyniki sekcji zwłok dziecka są też kluczowe dla oceny, czy za zgon dziecka nie odpowiadają na przykład:

• niedotlenienie wewnątrzmaciczne, śródporodowe lub pourodzeniowe,
• wrodzone wady rozwojowe i wady dysmorficzne,
• powikłania wcześniactwa,
• choroby jatrogenne (w tym m.in.: urazy okołoporodowe śródczaszkowe i zewnątrzczaszkowe).

Ocena makroskopowa popłodu

Popłód powinien być rutynowo przekazywany do badania patomorfologicznego, szczególnie ze wskazań związanych ze stanem płodu, noworodka, z chorobą zasadniczą oraz chorobami współistniejącymi u matki, ale także ze wskazań związanych z zaburzeniami funkcjonowania łożyska.

Inne informacje przydatne dla lekarza przeprowadzającego sekcję zwłok dziecka

W przypadku autopsji noworodka lekarz, który przeprowadza sekcję zwłok dziecka, powinien dla pełnego obrazu sytuacji mieć następuje dane kliniczne:

• stan urodzeniowy w skali Apgar, pH krwi pępowinowej żylnej i/lub tętniczej,

informację o:

• wdrożeniu żywienia parenteralnego, zastosowanej antybiotykoterapii,wynikach gazometrii (kwasica/zasadowica metaboliczna/oddechowa), wdrożeniu wentylacji inwazyjnej, podaży surfaktantu postnatalnie, podwyższonych wykładnikach stanu zapalnego, wynikach pobranych posiewów, zastosowaniu cewnikowania naczyniowego,
• nieprawidłowych wynikach badań obrazowych lub badań laboratoryjnych (jeśli dotyczy),
• zastosowanym leczeniu na oddziałach intensywnej terapii noworodków oraz reanimacji (jeśli dotyczy),
• nieprawidłowym statusie neurologicznym (w tym w szczególnościo występowaniu drgawek; jeśli dotyczy).

Pointy nie będzie, bo sama nie wiem, jak można podsumować post na tak smutny temat. W uzupełnieniu polecam mój wywiad z medykiem sądowym:  „Biegły medyk sądowy: wywiad rzeka, wszystko co chcesz wiedzieć o sekcji zwłok”.

Artykuł opracowano na podstawie materiałów Polskiego Towarzystwa Patologów.

Otagowane jako: autopsja dziecka, autopsja noworodka, badanie łożyska, biegły medyk sądowy, błony płodowe, cukrzyca w ciąży, czy doszło do niedotlenienia, jak ustalić przyczynę śmierci w łonie matki, jak ustalić przyczyny zgonu noworodka, łożysko, nadciśnienie tętnicze, niedotlenienie śródporodowe, niedotlenienie wewnątrzmaciczne, pępowina, popłód, przyczyny niedotlenienia, sekcja zwłok noworodka, sekcja zwłok płodu, stan łożyska, uraz okołoporodowy, zespół HELLP