Ciało obce pozostawione w pacjencie po operacji to nie jest tak rzadka sytuacja, jak może nam się wydawać. Prowadziłam już sprawy związane z pozostawieniem gazików, serwet operacyjnych, prowadnicy, nożyczek, części narzędzi chirurgicznych, wierteł, igieł i innych mniej typowych przedmiotów. Problem wciąż jest aktualny, choć pozostawienie ciała obcego zaliczane jest do tzw. never event , czyli zdarzeń niepożądanych w systemie ochrony zdrowia, których można łatwo uniknąć i w zasadzie nie powinny wystąpić.
Podstawowa trudność, z jaką mierzymy się w procesie o błąd medyczny – pozostawienie ciała obcego, to ustalenie:
- gdzie i kiedy doszło do pozostawienia ciała obcego?
- jakie są skutki dla zdrowia pacjenta?
Pozostawienie ciała obcego – oczywista sprawa?
Choć najczęściej wydaje się to oczywiste, to w praktyce, gdy pacjent przebywał w kilku szpitalach, i w każdym przechodził jakiś zabieg w tej samej okolicy ciała, udowodnienie, w którym z nich doszło do zaniedbania, może nastręczać sporo problemów.
Wykazanie, jak pozostawienie ciała obcego wpłynęło na pacjenta, też wcale nie jest łatwe. Objawy są niespecyficzne, a lekarze czasem latami poszukują przyczyn pogorszenia stanu zdrowia pacjenta, wiążąc je z innymi schorzeniami. Za to ubezpieczyciele szpitali zwykle twierdzą, że zabieg usunięcia ciała obcego załatwia problem, i że właściwie nic się nie stało.
Pozostawienie ciała obcego
Chusta chirurgiczna po cięciu cesarskim
W przypadku mojej klientki do pozostawienia ciała obcego – serwety chururgicznej, doszło podczas cięcia cesarskiego. Wskazaniem do cięcia cesarskiego była zagrażająca zamartwica płodu. W kilka dni po porodzie pojawiło się i zaczęło narastać wzdęcie brzucha, do tego doszły wymioty i gorączka. Pacjentka zaczęła wyczuwać opór w lewej połowie jamy brzusznej. Zgłosiła się do szpitala.
Po potwierdzeniu w badaniach obrazowych obecności ciała obcego w jamie brzusznej została zoperowana. W procesie nie musieliśmy na szczęście dyskutować o tym, kiedy i gdzie pozostawiono chustę. Pacjentka nie przeszła żadnej innej operacji przed feralnym cięciem. Spór toczy się więc o to, jakie konsekwencje dla zdrowia pacjentki spowodowało to zaniedbanie personelu, i jak wpłynęło to na jej macierzyństwo i późniejsze decyzje życiowe. A skutki są poważne.
Skutki pozostawienia ciała obcego
W sprawie wypowiedzieli się biegli sądowi różnych specjalizacji. W ich opinii pozostawienie w jamie otrzewnowej ciała obcego (chusty chirurgicznej) skutkowało:
- powstaniem ropnia wewnątrzbrzusznego,
- powstaniem pseudotorbieli,
- koniecznością poddania się przez pacjentkę w trybie pilnym skomplikowanej i ryzykownej operacji w celu usunięcia ciała obcego,
- wystąpieniem przepukliny pooperacyjnej;
- koniecznością przeprowadzenia operacji przepukliny
- powstaniem zrostów jelit z przednią ścianą jamy brzusznej i międzypętlowych,
- utrzymywaniem się dolegliwości bólowych jamy brzusznej związanych ze zrostami jelitowo-otrzewnowymi,
- koniecznością stosowania leków rozkurczowych i przeciwbólowych, oraz diety lekkostrawnej,
- zakazem dźwigania cięższych przedmiotów,
- powstaniem pionowej blizny na brzuchu po operacji usunięcia ciała obcego,
- przebyte zabiegi operacyjne mogły mieć też wpływ na możliwość posiadania przez pacjentkę większej liczby dzieci, a w razie zajścia w ciążę, konieczne jest cięcie cesarskie.
Proces zmierza ku końcowi
Do tego dochodzi wszystko to, czego nie da się do końca zmierzyć „szkiełkiem i okiem”. W tym przede wszystkim dramat młodej matki, która nie mogła cieszyć się macierzyństwem, która cierpiała z bólu i obawiała się o swoje życie.
Pikanterii sprawie dodaje fakt, że lekarka, która operowała pacjentkę, a następnie ją diagnozowała, chciała ukryć przed kobietą fakt pozostawienia ciała obcego. Wmawiała jej, że „zrobił się krwiak”. Chciała sama ją zoperować w warunkach szpitala powiatowego, co mogło się skończyć tragicznie.
Proces zmierza do finału, więc wkrótce dowiemy się, jak krzywdę pacjentki wyceni sąd.
Na koniec garść nie tylko ciekawych, ale i przydatnych dla pacjentów informacji, czyli co jeszcze warto wiedzieć o ryzyku pozostawienia ciała obcego?
Pozostawienie ciała obcego w pacjencie – co jest przyczyną?
Literatura medyczna wymienia szereg czynników wpływających na podwyższone ryzyko pozostawienia ciała obcego.
Po pierwsze: rodzaj zabiegu.
Zabiegi obarczone dużym ryzykiem pozostawienia ciała obcego to: cięcie cesarskie (18%), histerektomia przezbrzuszna (16,3%), laparotomia zwiadowcza z powodu diagnozy ostrego brzucha (13,5%), laparotomia zwiadowcza wykonana po urazie (7,3%), cholecystektomia klasyczna (6,6%), kolektomia (4,1%), appendektomia (3,6%).
Najczęściej do pozostawienia ciała obcego dochodzi na oddziałach chirurgii ogólnej (18%), ginekologicznych (13%), ortopedycznych (5%) i kardiochirurgicznych (2%).
Po drugie, częściej dochodzi do pozostawienia ciała obcego, gdy:
- zabieg przeprowadzany jest w trybie nagłym,
- gdy następuje nieplanowana zmiana trybu, zakresu operacji lub gdy zmienia się skład zespołu operacyjnego,
- gdy pacjent ma wysokie BMI (otyłość pacjenta).
W jednym z badań 43% ankietowanych lekarzy specjalności zabiegowych przyznało się do pozostawienia ciała obcego w obrębie ciała pacjenta w trakcie swojej pracy zawodowej, a 73% przynajmniej raz dokonało resekcji pozostawionego już wcześniej ciała obcego.
Średni czas od pozostawienia ciała obcego do jego wykrycia jest bardzo zróżnicowany, waha się od kilkunastu dni do kilku lat.
W mojej praktyce prowadziłam już jednak i takie sprawy, gdy do wykrycia i usunięcia cała obcego doszło po 20 ( „Gazik usunięty po 20 latach”) czy 19 latach.
***
Dane statystyczne przytaczane w tekście pochodzą z artykułu:
„Pozostawienie ciała obcego w ciele pacjenta podczas zabiegu z zakresu chirurgii jamy brzusznej – problem wciąż aktualny”, Marcin Szymocha , Marta Pacan,,Mateusz Anufrowicz ,Tomasz Jurek , Marta Rorat, Polish Journal of Surgery, Volume: 91, No.: 6, 2019.
{ 0 komentarze… dodaj teraz swój }